Dantur formæ substantiales.

ANNO 1652.

SISTE

parum quisquis cæca vertigine mundum Currere, divinæ nobile mentis opus,

Credis, et ignavæ rigidis impulsibus Hyles
Vivida naturæ gesta potentis agi;

Qui rerum exclusis moderantibus intima formis
Constare exanimi singula mole putas;
Inspice picta Deûm rutilis pallatia flammis,
Quaque patent lati cærula regna poli:
Brutane materies æterna lege gubernat
Ordine fixa suo sydera, mota suo?
Quin indefessis potius ludentia gyris
Spiritus arcanis viribus astra rotat.
Quæ tua percellit jucundis lumina telis
Lux, quæque aurato sydera crine tegit,
Tota quid est nisi forma, decus, substantia coli,
Impuri nihil aut materialis habens ?
Illam hauris oculo, sine et illucescere menti,
Ac animi tenebras irradiare tui.

Quid cœlum petis, et luna deducere formas
Niteris, ingrati Musa laboris amans?
Terra quoque innumeras fœcunda mater ab alvo
Fundit, et in tepido nutrit amica sinu :
Testor veris opes et gaudia divitis horti, et
Quæ tegit omnigenus florida prata color:
Ecce illibato decertat purpura lacti:

Judice me, neutri cedis, amoene viror;
Non ita materies distinguere mille figuras,
Non ita prata valet pingere mille modis,
Commutet pellem licet et se Protea jactet,
Ac sub multiplici veste latere sciat.

Arguit internam species externa, aliusque

Vultus inesse aliud cor animumque docet. Quin tacitas intus sub opaco tegmine formas Versari, et nutu flectere cuncta suo, (Non secus ac brevibus majestas Persica sutis Clausa sub imperio Ægyptum Asiamque suo) Proditur indiciis sub aprico sole peractis, Artificemque suum grande fatetur opus. Thurane quæ perflant placido Nabathæa vapore Rura, aut quos spirant arva Sabæa crocos, Alliaque ingratis caput avertentia fumis (Allia Niliacis annumerata deis) Pæstanisque vigens horti regina rosetis,

Diraque Socraticæ causa cicuta necis, Vel nulla gaudent, vel eadem singula forma, Pugnantesque uno fonte petuntur aquæ ? Segnis massa potest nihil, haud contraria saltem ; Nec bene materies, nec male, opinor, olet: Quæ rebus tribuit varias demitque figuras, Quæ diversa dedit ludere, forma fuit : Illa sub augusti specie præponderat auri, Illa levem plumam in summa volare facit: Hac duce proceræ nituntur in æthera cedri, Flumineasque salix arida quærit aquas. Muta suas dicunt operando animalia, possunt Viva etiam formas dicere voce suas: Indicat has raucis mugitibus aëra complens Taurus, et argutis has philomela sonis. Quas miramur equi fabricas fulvique leonis, Exstruxit docta forma operosa manu: Cura sagax mentis, non præceps impetus Hyles, Facta adeo nobis ingeniosa dedit. Forma voluptates agnoscit, forma dolores, Conscia sola boni, conscia sola mali: Quæ sedet in dorso lente gradientis aselli Sentit, et horrendum forma gemescit onus: Impetis absurdo torpentem verbere massam, Materiæ nervos irrita pungit acus.

Quid referam humanas mentes, sublimia cœli
Germina, et illustri semine creta Deum?
Cum quibus exanimum satagens confundere corpus
Amens se (et me etiam) judice semper erit,
Qui pedibus saltem manibusque aut sanguine crasso
Exercere putat se rationis opus.

Rebus inesse igitur plures ab origine formas,
Sydera, terra, animæ, vita, animusque probant.

Conscientia erronea obligat.

ANNO 1652.

TYRANNE vitæ, fax temeraria,
Infide dux, ignobile vinculum,
Sydus dolosum, ænigma mentis,
Ingenui labyrinthe voti,

Assensus errans, invalidæ potens
Matris propago; quem vetuit Deus
Nasci, sed orto principatum

Attribuit regimenque sanctum :
Tuum fatentes imperium odimus,
Quod deprecamur suscipimus jugum ;
Una fugande, una sequende,
Despiciende, colende princeps.

Lex mentis omni lege valentior,
Lux mentis omni luce micantior,
Jus præpotentis veritatis,

Vel specie simulata vincunt.
Ne pergeremus tramite lubrico
Natura certum constituit ducem :
Errare nolle est summus error,
Hac duce prægrediente nobis.
Si nulla portum sydera præferunt,
Tristi renidet nulla Helice polo,
Vaga feretur navigator
Equoris Jonii procella.

Fac quod videtur luminibus tuis,

Fac quod putatur judicio tuo:

Judex refelli, falli ocellus

Possit, uterque tamen sequendus.

Distant remotis tractibus invicem
Legum voluntas nostraque, conjugat
Mens dissidentes, hæc potestas
Jus statuit, statuitque iniquum :
Hæc abrogetur justitiæ arbitra,
In cæca stulti proripimur vada;
Hac luce pauca destituti
Ancipites tenebras subimus.
Hic nodus artem vindicis Edipi,
Hæc antecedentem bivia Herculem,
Perplexitas hæc tortuosa
Dædaleas operas requirit:

Lex illud, illud mandat opinio.
Dedit minori sceptra potentior,
Diis elocutis obserantur,

Quæ sibi mox reteguntur, aures.
Menti repugnet si manus improba,
Hæc fecit æquum, hæc jussit iniquius;
Non laude numen, sed rependet
Supplicio digitos rebelles.
Errore tingat barbara credulas
Si corda flectens Esonidas, movet
Necesse rursus, quin piumque
Tingere se patrio cruore.
Ergo

Quod cuique scitur Numinis est loco, Cogens vereri; nostra scientia,

Seu vera sit seu ficta, nosmet

Compede prævalida coërcet.